در آموزه‌های شیعی، به تعبیرهای گوناگون عید غدیر بزرگترین عید اسلام معرفی شده است. امامان معصوم(ع) چهار روز را به‌عنوان عید معرفی کرده‌اند، روز عید فطر، عید قربان، روز جمعه و روز عید غدیر، اعیاد چهارگانه در فرهنگ شیعی است. در این میان، اهل بیت(ع) بر عظمت بی‌بدیل عید غدیر در میان دیگر اعیاد اسلامی بسیار تأکید ورزیده و آن را افضل‌الاعیاد و عید الله‌الاکبر نامیده‌اند. به همین مناسبت مهدی زره‌ساز، پژوهشگر دینی و استاد دانشکده علوم قرآنی مشهد یادداشتی در اختیار ایکنای خراسان‌‌رضوی قرار داده است که در ادامه می‌خوانیم؛

امام رضا(ع) نسبت عید غدیر به دیگر اعیاد را مانند ماه شب چهارده نسبت به ستارگان در آسمان تمثیل زدند. برای پی بردن به علت عظمت عید غدیر، واکاوی واقعه‌ رخ داده در روز هجدهم ذی‌الحجه سال دهم هجری لازم است. در روایتی از امام رضا(ع)، واقعه غدیر به شکل قابل توجهی تحلیل شده است. در فرمایش امام رضا(ع)، واقعه غدیر و عرضه ولایت امیرالمومنین علی(ع) به مسلمانان مانند واقعه امر خداوند متعال به سجود ملائکه بر حضرت آدم(ع)  دانسته شده است: «َمَثَلُ الْمُؤْمِنِینَ فِی قَبُولِهِمْ وَلَاءَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ فِی یَوْمِ غَدِیرِ خُمٍّ کَمَثَلِ الْمَلَائِکَةِ فِی سُجُودِهِمْ لِآدَمَ وَ مَثَلُ مَنْ أَبَى وَلَایَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ فِی یَوْمِ الْغَدِیرِ مَثَلُ إِبْلِیس.‏»

فرشتگان در آغاز خلقت حضرت آدم(ع)، مأمور به سجده بر ایشان شدند. از آیات ناظر به این واقعه چنین بر می‌آید که علت مسجود شدن حضرت آدم این بوده است که ایشان متصف به صفت خلیفة الله شده بودند. اراده الهی بر این تعلق گرفته است که خلیفه‌ای برای خود برگزیند و دیگر بندگان با اظهار کوچکی و تواضع و مطیع بودن در برابر خلیفه الهی، خدا را عبادت کنند.

براساس روایات، سجده بر حضرت آدم تکریم و تعظیم و اعتراف به فضیلت ایشان بوده است، اما این سجده در عین حال اطاعت از امر الهی و عبادت خدا به شمار می‌رود، چرا که این سجده به امر الهی بوده و اطاعت از این امر خدا، در حقیقت سجده به خداست، به همین دلیل سرباز زدن از سجده بر آدم به عنوان خلیفه الهی، در حقیقت عدم اطاعت از خدا و استکبار و گردن فرازی در برابر خداست، لذا خدا در قرآن ابلیس را کافر و مستکبر خوانده است.

براساس کلام امام رضا(ع)، اعلان عمومی خلافت و ولایت امیرالمؤمنین(ع) در روز غدیر و اخذ بیعت از مردم، مانند اعلان خلافت حضرت آدم(ع) به فرشتگان و امر به سجده بر خلیفه الهی است. در هر دو واقعه، خداوند متعال از بندگان خود امتحان گرفته استف امتحانی که موجب ایجاد صف‌بندی در بین بندگان ‌شده است. در این امتحان، صفِ مؤمنان از مستکبران جدا شده است. امر الهی در این دو واقعه، مانند دیگر فروع دین و دیگر احکام شرعی نیست، بلکه امری است که اساس دین مبتنی بر آن است. ولایت اهل بیت علیهم‌السلام طاعتی است که تمام طاعات دیگر را در پی دارد و عدم قبول ولایت، معصیتی است که موجب بطلان تمام عبادت دیگر خواهد شد، زیرا خلیفه الهی تنها راه ارتباط با آسمان است و تمامی ارادات رب العالمین و تمامی معارف دین و جریان هدایت، توسط خلیفه خدا به بندگان می‌رسد.

بر همین اساس، عبادت خداوند متعال بدون اطاعت و پذیرش ولایت خلیفه خدا، توهم عبادت است و در حقیقت استکبار در برابر خدا بوده و عبادتی ابلیسی به‌شمار می‌رود. ابلیس بعد از سرباز زدن از سجده بر آدم، از خدا درخواست کرد از این امر معاف شود و بدون تواضع در برابر خلیفه خدا، به‌طور مستقیم خود خدا را سجده کرده و عبادت کند، اما این درخواست در حقیقت استکبار در برابر خدا بود، زیرا عبادت خدا به اطاعتِ محض از اوامر و نواهی الهی‌ست و مطیع بودن در برابر خلیفه خدا، مهم‌ترین امر الهی است. خداوند متعال به طور مطلق بندگان را امر به اطاعت محض از خلیفه خود کرده و این اطاعت را مقید به زمان یا مکان یا حالت خاصی نکرده است. اطاعت از کسی که خدا او را به عنوان خلیفه و ولی منصوب کرده، اطاعت از خداست و پذیرش ولایت او، پذیرش ولایت خداست. 

عبادتی که خداوند متعال از بندگان خود خواستار است، عبادتی است که از طریق اطاعت محض از خلیفه‌ٰاش حاصل می‌شود، اما ابلیس و طرفداران او، خواهان این هستند که خدا را بدون وساطت خلیفه الهی عبادت کند. چنین عبادتی از دیدگاه قرآن و روایات هیچ ارزشی ندارد و در حقیقت عبادت نیست، چرا که عبادت به معنای تسلیم بودن در برابر اراده خداست. اراده الهی بر این تعلق گرفته است که بندگانی را به عنوان خلیفه خود برگزیند و ایشان را باب خود قرار دهد.

باور توحیدی مستلزم کرنش در برابر این اراده الهی است. عدم قبول ولایت خلیفه الله، رویارویی با اراده الهی در امر هدایت است. در فرازی از زیارت جامعه کبیره امامان را چنین خطاب قرار می‌دهیم: «من وحده قبل عنکم». بر همین اساس باید گفت، توحید با پذیرش ولایت میسر است و بدون تولی به ولایت خلیفه الهی، فرد از قلمرو عبودیت خارج شده و به وادی کفر و استکبار می رود، چنان که ابلیس با عدم سجده بر آدم، از سوی خدا متصف به دو صفت کافر و  مستکبر شد. دین اسلام بر پایه توحید استوار است و پازل باور توحیدی با پذیرش ولایت کامل می‌شود.، لذا بعد از ابلاغ ولایت امیرالمؤمنین(ع) در روز غدیر آیه‌ اکمال دین نازل شد. دینداری بدون ولایت، تدین به دین ناقصی است که مورد رضایت خدا نیست. دینداری مرضیِّ درگاه الهی با پذیرش ولایت حاصل می‌شود و به همین دلیل روز غدیر افضل اعیاد اسلامی به شمار می‌رود، چرا که در این روز، اساسی‌ترین پایه‌ی اسلام، یعنی ولایت الهی به مردم ابلاغ شد. سرّ عظمت روز غدیر در این است که در این روز، با اعلان ولایت امیرمؤمنان و اخذ بیعت از مردم برای ایشان، عبودیت حقیقی تجلی یافت، زیرا عبودیت راستین، پذیرش ولایت الهی و تسلیم بودن در برابر خلیفه‌ای است که خدا او را به خلافت برگزیده است.